Solaklı'da HES Felaketi

Solaklı Vadisi'nde yapım çalışmaları tamamlanarak deneme üretimine geçen Balkondu-1 HES projesinin su iletim tünelleri patladı. Yaklaşık 10 metreye ulaşan su, köy yollarını bozdu, tarla ve bahçeleri alıp götürdü, enerji hatlarını yıkarak heyelana neden oldu. 

Trabzon'un Çaykara ilçesine bağlı Solaklı Vadisi'nin yan kollarından birinde yapım çalışmaları tamamlanarak deneme üretimine geçen Balkondu-1 HES projesinin 3,5 kilometrelik su iletim tünelleri patladı.

HES projesi ile gündeme gelen Solaklı Vadisinin yan kollarından olan Balkondu ve Divren Dereleri üzerinde, Okan Holding'e ait BTA Enerji firması tarafından ormanlık alan içerisinde yapımı tamamlanarak deneme üretimi aşamasına gelen 9,1 megavat kurulu gücündeki Balkondu-1 HES projesinin su iletim tünelleri patladı. Balkondu Deresi üzerindeki regülâtörden, santralin yükleme havuzuna su taşıyan 3,5 metre çapında ve 3,5 kilometre uzunluğundaki su iletim tünellerinin yaklaşık 1,5 kilometresindeki beton kanallar, suyun basıncına dayanamayarak önceki gece geç saatlerde büyük bir gürültüyle patladı. 

Basınçlı su köyün içerisinde heyelana neden olurken köylüler gece yarısı korku dolu saatler yaşadı. Yaklaşık bir saat süren basınçlı su akışı köyde heyelana neden oldu. Köylülerin ekip biçtiği tarla ve bahçeler büyük hasar gördü. Heyelan nedeniyle köy yolu ulaşıma kapanırken, köyün 3 mahallesinin yolları ile yayla yolu ulaşıma kapandı. Yaklaşık 1,5 kilometrelik mesafede oluşan heyelanlar nedeniyle 4 evin zarar gördüğü, enerji iletim hatları ile trafoların da yıkıldığı kaydedildi.

KÖYLÜLER TEPKİLİ

Uzuntarla (Alifinoz) Köyü sakinleri, büyük bir felaketi can kaybı olmadan atlattıklarını, patlamanın gece yarısı olması nedeniyle şanslı olduklarını belirtti, tepkilerini şöyle dile getirdi:

"Gündüzleri çocuklar ve kadınlar çoğunlukta köyümüzün içerisinde geçen ırmağın kenarında çalışıp serinliyor. Gündüz olmuş olsaydı çok can kaybı verirdik. Ancak, ekili tarla ve bahçelerimiz mahvoldu. Gece çok büyük bir gürültüyle uyandık. Aşağı mahalledeki 3-4 ev oturulamaz halde. Basınçlı su önüne ne bulduysa sürükledi ve mahallenin önünde büyük bir gölet oluşturdu. Yollarımız kapalı. Şimdiye kadar ne gelen oldu ne de giden. Bağımız bahçemiz sular altında kaldı, sele gitti. Şimdi çıkıp bize, 'kusura bakmayın, bir yanlışlık oldu, bir hata oldu' diyecekler. Artık burada hiçbir şey olmaz. Biz bu halde köyümüzde ne yapacağız. Buralarda artık hiçbir şey olmaz. Bu tehlikenin karşısında buralarda kimse durmaz. Yetkililerden bir an önce buralarda önlem almalarını ve derhal bu santrallerdeki çalışmalara son vermelerini istiyoruz."

Olayın hemen ardından Çaykara'ya 18 kilometre uzaklık ve bin 695 metre yükseklikteki Uzuntarla köyüne giderek bölgede incelemelerde bulunan Solaklı Vadisi'ni Yaşatma ve Koruma Derneği kurucularından çevre aktivisti ve belgeselci Murat Sarı, köyde büyük ve ciddi hasarlar meydana geldiğini kaydetti.

Uzuntarla Köyünün adeta bir felaketin eşiğinden döndüğünü anlatan Sarı, köylülerin büyük korkular yaşadığını, suyun oluşturduğu büyük heyelanın etrafta büyük çapta zararlar meydana getirdiğini kaydetti. Sarı, "Gece olmasaydı büyük can kaybı yaşanabilirdi. Tünelden çıkan basınçlı suyun etkisiyle binlerce metre küp toprak yaklaşık 1 kilometrelik alana yayıldı. Patlamanın yaşandığı bölgenin yaklaşık 3 kilometre aşağısında kalabalık bir mahallenin olması ve binlerce metre küp toprak ve taş yığınlarının hemen mahallenin üst tarafında birikmesi mahallelileri sevindirirken, bir yandan da korkulu anlar yaşatarak feryat ettirdi. Uzuntarla köylüleri, yetkililerden derhal santraldeki çalışmalara son verilmesini istediler" diye konuştu.

HES'LER DURDURULMALI

Derelerin Kardeşliği Platformu Yürütme Kurulu Başkanı Mehmet Gürkan ise bölgede çok ciddi bir felaketin yaşanmasına ramak kaldığına dikkat çekerek, "Karadeniz'de HES patlaması yaşanıyordu! Ne yazık ki bu patlama gerçeğe döndü. HES'lerin doğal yaşam alanlarımıza verdiği zararların bir başka canlı örneğini daha yaşadık. Can kaybı olmaması sevindirici. Uzuntarla köylülerine geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz. Artık bir an önce, benzeri şekilde felaket ve katliamlar yaşanmadan, HES projeleri durdurulmalı, üretim lisansları ve su kullanım anlaşmaları iptal edilmelidir" dedi.

ARTVİN VE GİRESUN'DA DA PATLAMIŞTI

Daha önce de Artvin'de yapımı tamamlanan ve deneme aşamasına gelen Erenler HES projesinin su iletim kanallarında çökme meydana gelmiş ve bölgede geniş çaplı hasara neden olmuştu. Giresun'da ise yapım çalışması devam eden bir başka HES projesinde inşaat kalıpları çökmüş ve 5 kişi yaralanmıştı.

FİRMANIN BAŞKA PROJELERİ DE VAR

Öte yandan, Balkondu-1 HES projesinin yapımcı firması olan Okan Holdinge bağlı BTA enerji firmasının yine aynı bölgede, Solaklı Vadisi'nin başka bir yan kolu olan Kavlatan Deresi üzerinde, 9,46 megavat kurulu gücünde ve Balkondu-2 adıyla bir başka HES projesi daha bulunuyor.

Balkondu-1 HES projesi için 15 Şubat 2007 tarihinde enerji üretim lisansı alan BTA enerji firması, Trabzon Valiliği'nin oluru ile proje çalışmalarına başlamıştı. BTA enerji firmasının aynı zamanda yine aynı bölgede, Solaklı Vadisi üzerindeki Sarıkaya Köyü sınırları içerisinde, Trabzon Valiliği'nin oluru ile işletmeye açtığı bir de hazır beton ve konkasör tesisleri bulunuyor.

HES projelerinin peş peşe dizildiği bölgede, Solaklı Vadisinin Haldüzen yan kolu üzerinde aynı zamanda dönemin Çevre ve Orman Bakanlığınca tescil edilmiş olan Uzungöl Tabiat Parkı da yer alıyor.

*Fotoğraflar Murat Sarı'ya aittir.