Enerji Satrancında İran Hamlesi!

Avrupa-Asya arasındaki dev gaz projesi Nabucco’daki tıkanıklığı fırsat bilen İran, enerji satrancında önemli bir hamle yaptı. Ahmedinejad’ın ısrarıyla eski Pasdaran generali Rostam Ghasemi petrol bakanlığına getirilirken, Suriye-Irak ile imzalanan anlaşmayla günde 110 bin metreküp gaz Akdeniz’e taşınacak. Dünyanın en büyük ikinci gaz rezervine sahip Tahran yönetiminin amacı gazı Avrupa’ya ulaştırarak stratejik önemini güçlendirmek.

Geçtiğimiz hafta Kandil’i işgal girişimi başarısız kalan İran, iç politikada da hararetli günler yaşıyor. Tahran hükümetinin en önemli bakanlıklarından biri olan petrol bakanlığı koltuğuna kimin oturacağı siyasi bir krize dönüştü. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın Mayıs ayında Massud Mirkasemi’nin görevine son vermesiyle bakanlık koltuğu boş kalmıştı.

Hatta istediği adamı getiremeyen Ahmedinejad, petrol bakanlığının enerji bakanlığıyla birleşmesini istemiş, fakat meclisi ikna edememişti. Bir yandan Mart 2012’de yapılacak meclis, 2013’te de yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri yüzünden başlayan erken gerginlik, diğer yandan dini lider Humeyni ile arası açılan Ahmedinejad güvenilir bir adamını petrol bakanı yapmak istiyordu.

KABİNEDE ESKİ GENERAL

Kriz ise eski Pasdaran generali Rostam Ghasemi’nin bakan olmasıyla şimdilik çözüldü. Ghasemi ismi tesadüf değildi. Devrim Muhafızlarının mühendislik kolu Hatem el Enbiya’nın komutanı olan Ghasemi, Ahmedinejad’ın ekibindeydi ve Batı tarafından sevilmiyordu. Bakan olmasıyla OPEC’in dönem başkanlık görevini de üstlenecek Ghasemi, 4 trilyon metreküp doğalgaz rezervi ile İran’ın ‘can damarı’ olan Güney Pars sahasını yönetiyordu.

Daha önce Petrol Bakanlığı Hatem el Enbiya Birliği arasında 25 Milyar Dolarlık anlaşma imzalarken, son üç yıl içinde Ghasemi bizzat kendisi Güney Pars’taki 6 gaz projesini yönetti. Ghasemi’nin en zengin bakanlığın başına getirilmesiyle de paranın İslam Cumhuriyeti’ni iç ve dış tehlikelerden korumak için kurulan 125 bin kişilik paramiliter ordu Pasdaran’a akması kolaylaşacak.

Ghasemi’nin bakan olmadan önceki hafta ise Suriye ve Irak ile Milyar Dolarlık doğal gaz boru hattı projesi imzalandı. 6 Milyar Dolar’a mal olması beklenen 5 bin 600 kilometre uzunluğundaki hat ile günlük 110 bin metreküp gazın Irak, Suriye ve hatta Lübnan’a pompalanması hedefleniyor.

‘ENERJİ SATRANCINDA’ İRAN HAMLESİ!

2016 yılında bitmesi planlanan gaz için İran medyası ise umutlu. Basın, Rusya’nın ardından 28 trilyon metreküp gaz ile dünyanın en zengin ikinci rezervine sahip İran’ın stratejik konumunu güçlendirmek için gaz kartını kullanması gerektiğini düşünürken, en büyük hayal boru hattının Avrupa’ya bağlanması.

Alman haber ajansı DPA’ya konuşan Rostam Ghasemi’den önceki Petrol Bakanı Mohammed Aliabadi, hattı Akdeniz’e bağlamak istediklerine dikkat çekerek “Avrupa’nın gaz ihtiyacını giderebiliriz” dedi. Rus gazetesi Nesawissimaja Gaseta’ya göre ise İsrail ve Lübnan da projeden yana ve hattın kıyalarından geçmesine yeşil ışık yakıyorlar.

İran’ın gaz çıkışı Azerbaycan, Türkmenistan ve Federe Kürdistan Bölgesi gazını Avrupa’ya ulaştıracak dev Nabucco projesinin aksadığı bir döneme gelmesi dikkat çekici. Avrupa’yı gaz konusunda Rusya’dan bağımsızlaştıracak projenin tahmin edilenden fazla pahallı olabileceği yönündeki tahminler, Bakü hükümetinin taleplerinin giderilmemesi ve Türkmenistan’ın Çin’den çekinmesi İran’ın elini güçlendiriyor.

En önemli faktör ise başta Almanya olmak üzere Batı Avrupa ülkelerinin Japonya’daki nükleer faciadan sonra nükleer santrallerden vazgeçmek istemesi, ‘temiz’ enerji gaza talebi artırıyor. Nükleer santralleri kapanacak dev Alman enerji şirketi RWE, Rus Gazprom şirketiyle alternatif projeler konusunda görüşmeler yaparken, başbakan Angela Merkel’in Moskova ile projelere sıcak bakmadığı belirtiliyor.

Tahran yönetiminin gaz ihtiyacı fazla olmayan Suriye ve Irak ile anlaşma yapması enerji satrancında Avrupa’ya yakınlaşmak istemesi olarak yorumlanıyor. Zaten başta atom programı olmak üzere birçok konuda Batı ile çatışmalı olmasına rağmen en fazla petrol ihracatının Ahmedinejad döneminde yapılması dikkat çekici. İslam Devrimi’nden bu yana geçen 32 yılda 850 Milyar Dolarlık petrol ticaretinin 450 Milyarı son 6 yılda yapıldı.