Dünyanın 2010 Günlüğü -1

Dünya 2009'u uğurladıktan hemen sonra yeni yılın ilk gününe kanlı bir saldırıyla uyandı. Saldırı haberi Pakistan voleybol müsabakası sırasında geldi. Bu olaydan 11 gün sonra ise dünya büyük bir doğa felaketine tanık oldu: Haiti'de 7.0 büyüklüğünde depremde 300 bin kişi hayatını kaybedecekti. Dünyanın önde gelen ülke ve kuruluşları verdiği sözü tutmayacak, ABD deprem bahanesiyle ülkeye ordusunu yığacaktı. Yetersiz yardımlar nedeniyle başlayan kolera salgını da linçlere ve binlerce kişinin ölmesine neden olacaktı. Şubat ayında da Şili'de 8,8 büyüklüğündeki deprem yüzlerce can alacaktı. Yıla damga vuran gelişmeler arasında ABD insansız uçaklarının Pakistan'da sivilleri bombalaması, Kırgızistan'da ayaklanmanın getirdiği iktidar değişikliğiyle etnik çatışmalar, Afganistan'da şaibeli seçimler, Nijerya'da Müslümanlarla Hristiyanlar arasında yaşanan çatışmalar, İsveç Parlamentosu'nun Ermenis soykırımı kararı, ABD Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi'nin Ermeni soykırımı tasarısı, ABD yönetiminin Kızılderililerden özür dilemesi, Tayland'daki Kırmızı Gömlekli isyan, emniyet ve yargı yetkilerinin Londra'dan Belfast'a geçmesi, Polonyalı liderlerin uçağının Rusya'da çakılması, Katalonya'da sembolik bağımsızlık referandumu, Avrupa'yı sarsan grev dalgaları ve öğrenci protestoları, Uluslararası Adalet Divanı'nın Kosova kararı, NATO Lizbon zirvesinde alınan kararları Kuzey Kore-Güney Kore arasında yaşanan çatışma, Wikileaks'e sızan ABD gizli belgeleri oldu.

İşte dünyanın bir yıllık günlüğü:

1 Ocak 2010: Pakistan'ın kuzaybatısındaki Lakki Marvat kasabasında bir voleybol müsabakası sırasında düzenlenen intihar saldırısında 96 kişi öldü.

2 Ocak: Somali'de rakip iki grup arasındaki çatışmada 47 kişi öldü.

12 Ocak: Haiti'de 7.0 büyüklüğünde deprem başkent Port-au-Prince'i enkaza çevirdi. 300 bin kişi yaşamını yitirdi. Sonraki aylarda Şili ve Endonezya'da meydana gelen şiddeti daha yüksek depremler de binlerce can aldı.

13 Ocak: ABD'ye ait insansız savaş uçakları Pakistan'ın Kuzey Veziristan'da bir medreseyi vurdu: 10 kişi öldü.

19 Ocak: Nijerya'nın kuzeyindeki Jos kentinde, Müslümanlarla Hristiyanlar arasında çıkan çatışmalarda son 4 günde 464 kişinin yaşamını yitirdiği açıklandı.

1 Şubat: Pakistan-Karaçi'de Sind ile Peştunlar arasında çıkan sokak çatışmalarında 26 kişi öldü.

Sonraki günlerde ABD casus uçaklarının saldırıları ve bombalı saldırılarda yüzlerce kişi hayatını kaybetti. 28 Temmuz'da Pakistan'da uçak kazasındaysa 152 kişi ölü.

7 Şubat: Ukrayna'da yapılan devlet başkanlığı seçiminin ikinci turunda, Moskova yanlısı Viktor Yanukoviç oyların yüzde 48,95'ini, Başbakan Yulya Timaşenka yüzde 45,47'ini aldı. ABD yanlısı Viktor Yuşçenko öncülüğündeki "Turuncu" yönetim böylece yenilmiş oldu.

11-12 Şubat: Kuzey Kafkasya-İnguş Cumhuriyeti'nde Rus birlikleriyle çıkan çatışmalarda 20 militanın öldürüldüğü kaydedildi.

13 Şubat. NATO gücü ve Afgan ordusu 2001 sonrası en büyük askeri operasyonu Helmand'da 15 bin askerle başlattı. NATO öldürdükleri siviller için "yanlışlıkla oldu" açıklaması yaptı. 22 Şubat'ta Afganistan'ın güneyinde, NATO güçleri sivil araç konvoyunu bombaladı: 33 sivil öldü. NATO özür diledi. Ancak bir yıl boyunca süren bombalı saldırı ve çatışmalar çocukların da aralarına olduğu yüzlerce can aldı.

27 Şubat: Şili açıklarında 8,8 büyüklüğünde deprem oldu: Yaklaşık 600 ölü.

2 Mart: ABD donanması ile Gürcistan sahil muhafaza birlikleri Karadeniz'de ortak tatbikat yaptı.

4 Mart: ABD Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi, Ermeni soykırımı tasarısını 22'ye karşı 23 oyla onaylandı. AKP hükümeti ve Türkiye heyetleri ret için yoğun çaba harcadı. Obama da tasarının reddi için girişimde bulundu. Obama senatörken 2008'de "Ermeni soykırımı bir iddia değil, belgelenmiş bir gerçektir" demişti.

7-9 Mart: Nijerya'da Jos kentinde Müslüman Fulani kabilesi ile Hristiyanlar arasındaki çatışmalarda 500 kişi yaşamını yitirdi.

9 Mart: Kuzey İrlanda Parlamentosu, emniyet ve yargı yetkilerinin Londra'dan Belfast'a devredilmesini 17 hayıra karşı 88 "evet"le onayladı. İşgalin sürmesini isteyen Londra yanlısı Ulster Unionists (UUP) "hayır" oyu verdi.

11 Mart: Somali'nin başkenti Mogadişu'da hükümet güçleriyle aşırı dinci militanlar arasındaki çatışmalarda iki günde 43 kişi yaşamını yitirdi.

* İsveç Parlamentosu 130'a karşı 131 oyla Ermeni soykırımı tasarısını kabul etti. Türkiye büyükelçisini Ankara'ya çağırdı.

16 Mart: İspanya'da Bask'ın bağımsızlığı için mücadele eden ETA, tarihinde ilk kez Fransız polis öldürdü.



26 Mart: Güney Kore'ye ait bir gemi, Kuzey Kore deniz hududu yakınlarındaki Baengnyeong adası açıklarında battı: 46 Güney Koreli denizci öldü. Kuzey Kore denizaltısından atılan torpidoyla battığını belirtilince kriz çıktı.

29 Mart: Moskova metrosunda düzenlenen iki ayrı intihar saldırısında 40 kişi hayatını kaybetti.

31 Mart: Rusya'nın Dağıstan bölgesinde meydana gelen patlamada 12 kişi öldü.

6 Nisan: Hindistan'ın Chhattisgarh eyaletinde Maocu gerillaların düzenlediği saldırıda 73 asker öldü.

6-7 Nisan: Kırgızistan'da kuzeydeki Talas kentinde muhalefetin gösterisine izin vermeyen polisle göstericiler arasında çatışma çıktı. ABD desteğiyle 5 yıl önce darbe sonucu iktidar olan Bakiyev yöneyimi ülkedeki tüm muhalif liderleri tutuklattı. Bişkek'te 7 Nisan'da liderlerin serbest bırakılması eylem yapıldı. Devlet Başkanlığı sarayına yürüdüler. Polis ateş açtı: 84 kişi öldü. Bakiyev devrildi.

Geçici hükümetin başbakanı Roza Otunbayeva oldu.

8 Nisan: ABD Lider Obama İle Rusya Lideri Medvedev Prag'da süresi dolan START-1'in yerini alacak yeni START-2 anlaşmasını imzaladı. Nükleer silah stoklarını neredeyse üçte bir oranında azaltacak olan anlaşma iki ülkenin stratejik nükleer savaş başlıklarını yüzde 25 ila 30 arasında azaltmayı öngörüyor.

10 Nisan: Rusya'da uçak düşmesi sonucu Devlet Başkanı Lech Kaczynski, Genelkurmay başkanı, Güvenlik Bölümü Başkanı Aleksander Szczyglo, Devlet Başkan Yardımcıları, Merkez Bankası başkanı dahil 96 kişi yaşamını yitirdi. Polonya Moskova yönetimini suçladı.

12-13 Nisan: Washington'da nükleer silahlarda indirim ve denetim için düzenlenen Nükleer Güvenlik Zirvesi'ne çok sayıda lider katıldı.

22 Nisan: Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, AKP hükümetinin Zürih Protokolleri'nin Meclis'te onay sürecini Dağlık Karabağ ön şartına bağlamaktan vazgeçmemesi üzerine Türkiye ile imzaladığı protokollerin onaylanmasının askıya alındığını açıkladı.

24 Nisan: Katalonya bölgesinde bağımsızlık yanlısı sivil toplum örgütleri tarafından 2009 yılının Aralık ayında başlatılan bağımsızlık yanlısı sembolik referandumun üçüncüsü yapıldı. Katılanların yüzde 90'ı evet dedi. 29 Haziran'da İspanya Yüksek Mahkemesi 2006 yılında kabul edilen Katalonya özerkliğini genişleten yasayı 4 yıl sonra karara bağladı. Genişletilmiş özerklik çerçevesinde ulus kavramı da kabul edildi. Ancak Katalan dilinin "öncelikli dil olması" maddesinin reddedilmesi tepki çekti.

27 Nisan: Ukrayna Parlamentosu, Sivastopol kentindeki Rus Karadeniz Donanma üssünün süresini 2042'ye kadar uzatan anlaşmayı "ülkeye ihanet" olarak nitelendiren muhalefetin yoğun protestolarına rağmen 236 evet oyuyla onayladı.

29 Nisan: Sosyalist İşçi Partisi'nin (PSOE) Senato genel kurulunda İspanyolca dışında Galiçyaca, Baskça, Katalanca ve Valensiyaca'nın da kullanılmasına kararlaştırdı.

5 Mayıs: Hükümetin krizdeki Yunanistan'da kemer sıkma paketi açıklaması üzerine milyonlar greve gitti. Grev dalgası daha sonraki haftalarda devam etti. Çatışmalar çıktı, işyerleri ateşe verildi. Protestolar ve grevler Fransa, İtalya gibi ülkelere de yayıldı sonraki aylarda. Yıl sonuna doğru İngiltere'de harçları protesto eden öğrenciler polisle çatıştı. 2010 İrlanda için de IMF zincirlerine teslim olma yılı oldu.

6 Mayıs: İngiltere'de 650 sandalyeli Avam Kamarası için genel seçimler yapıldı. İşçi Partisi 13 yıl sonra kaybetti.

12 Mayıs: Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Johannesburg kentinden kalkan uçak Libya'nın Trablusgarp kentine iniş sırasında düştü: 103 ölü.

14-18 Mayıs: Tayland'ın başkenti Bangkok'ta askerler hükümet karşıtı grev yapan Kırmızı Gömlekli muhaliflere saldırdı: 38 kişi hayatını kaybetti.

15 Mayıs: Sudan-Darfur bölgesinde, hükümet güçleri ve Adalet ve Eşitlik Hareketi (JEM) arasındaki çatışmada ordu katliam yaptı. Ordu, 108 militanın öldürüldüğünü açıkladı.

17 Mayıs: Hindistan'da Chhatisgarh eyaletinde Maocu gerillalar polis otobüsünü havaya uçurdu. 35 kişi öldü.

20 Mayıs: ABD yönetimi Kızılderililerden düzenlenen bir törenle insanlık dışı muameleden dolayı resmen özür diledi.

* Yunanistan'da bir kez daha genel greve gidildi hükümetin ekonomi politikalarına karşı.

Avrupa sendikalar da Brüksel'de eylem yaparak greve destek oldu.

22 Mayıs: Hindistan'ın Karnataka Eyaleti'nde yolcu uçağı düştü. 169 kişi öldü.

28 Mayıs: Hindistan'da Kalküta'ta tren hattına bombalı düzenekle yapılan saldırıda yolcu treni raydan çıktı: 146 kişi hayatını kaybetti.

2 Haziran: Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde bir ordu mevzisine saldırı düzenlendiği ve 5'i asker 8'i sivilin aralarında bulunduğu 19 kişinin öldüğü açıklandı.

10-15 Haziran: Kırgızistan/Oş ve Celalabad'da Kırgız ve Özbekler arasında çıkan çatışmada, evler ateşe verildi: Ölü sayısı yaklaşık 300. BM'ye göre 400 bin kişi yerinden oldu.

18 Haziran: Azeri-Ermeni cephe hattında meydana gelen ateşkes ihlali sonucu, 4 Ermeni askeri ile bir Azeri asker öldü.

21 Haziran: Obama yönetimini Afganistan'a yeterli asker gönderme konusunda ağır davranmakla eleştiren Afganistan'daki güçlerin komutanı Orgeneral Stanley McChyrstal görevden alındı, yerine Irak'taki ABD güçlerinin komutanı Orgeneral David Petraeus atandı.

26-27 Haziran: G-20 zirvesi için Kanada'nın Toronto kentinde yapıldı.

2 Temmuz: Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde Bukavo'ya bağlı Sange köyünde bir petrol tankerinin patlaması sonucu yakıtı almaya çalışanlar ve civardaki evlerde Dünya Kupası maçı izleyen 230 kişi yaşamını yitirdi.

3 Temmuz: Polonya ile ABD, revize edilmiş füze savunma kalkanının yürütülmesi için anlaşma imzaladı. Obama geçen yıl George Bush döneminin uzun menzilli füze savunma sistemi kurulmasına ilişkin planını rafa kaldırmıştı.

11 Temmuz: Uganda'nın başkenti Kampala'da, 2010 Dünya Kupası final maçını izleyenlerin bulunduğu iki ayrı restorana düzenlenen bombalı 76 kişi hayatını kaybetti. Somali'deki radikal dinci örgüt El Şebab üstlendi.

22 Temmuz: Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) Kosova'nın bağımsızlığının meşru olduğu kararı verdi. Bu ayrılık konusunda divanın tarihinde aldığı ilk karar.

26 Temmuz: ABD ordusunun Afganistan'da sivilleri katlederek savaş suçu işlediğini gösteren gizli belgeler basına sızdı. Wikileaks internet sitesinde yayınlanan savaş suçunu belgeleyen 90 bin sayfaya yakın. Bu ABD tarihinin en büyük sızıntısı olarak adlandırıldı.

26-27 Temmuz: İngiltere Başbakanı Cameron, Türkiye'de görüşmeler yaptı.

29 Temmuz: Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde Bandundu'daki nehirde bir teken alabora oldu: 138 kişi hayatını kaybetti.

1 Ağustos 2010: Mayıs 2008'de tamamlanan Misket Bombasının Üretimini ve Kullanımını Yasaklayan Uluslararası Sözleşme yürürlüğe girdi. ABD, Rusya, Çin, İsrail, Türkiye, Hindistan, Pakistan, Brezilya gibi ülkeler imzalamadı.

9 Ağustos: Pakistan'da iki hafta boyunca etkili olan muson yağışları nedeniyle 2 bin kadar kişi hayatını kaybetti. Pakistan yönetimi 20 milyon kişinin etkilendiğini açıkladı. Bu ülke tarihinin en büyük doğal afeti oldu. Hindistan, Çin, Doğu Avrupa'da da seller ağustosun ilk diliminde yüzlerce can aldı.

20 Ağustos: Erivan'ı ziyaret eden Rusya Lideri Medvedev ile varılan anlaşma gereği Rusya'nın askeri üssü Ermenistan'da 2046'ya kadar kalacak.

24 Ağustos: Somali'nin başkenti Mogadişu'da 3 kişi Devlet Başkanlığı sarayının yakınındaki Muna Oteli'ne baskın düzenleyerek 6'sı milletvekili 31 kişi öldürüldü.

5 Eylül: ETA çağrılar üzerine bir kez daha ateşkes ilan etti.

15 Eylül: Meksika'da Tamaulipas eyaletindeki bir çiftlikte askerlerle uyuşturucu çeteleri arasında çıkan çatışmalarda 41 kişinin öldüğü bildirildi. Ülkede 2006'dan beri Ciudad Juarez gibi kentlerde uyuşturucu çetelerinin saldırıları sonucu binlerce kişi öldü.

16 Eylül: Sri Lanka'nın doğusunda Batticaola yakınlarında meydana gelen patlamada 60 kişi hayatını kaybetti. Ordu olayın kazara olduğunu açıkladı.

20 Eylül: Tacikistan'da bir askeri konvoya pusu: 25 asker öldü. Özbekistan İslami Hareketi (ÖİH) üstlendi.

24 Eylül: Somali'nin başkenti Mogadişu'da güvenlik güçleriyle aşırı dinci militanlar çatışma: 21 kişi öldü.

30 Eylül: Ekvator'da ek ücretleri ve primlerinin iptal edilmesini öngören yasanın çıkarılmasını protesto adı altında sokaklara çıkan polisler ve bazı askerler darbe girişiminde bulundu. Darbe başarısız oldu.

18-19 Ekim: Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy, Almanya Başb. Merkel ve Rusya Dev Baş Medvedev Fransa'nın Deauville kentinde buluştu. AB ve Rusya ilişkileri, enerji ve güvenlik konuları görüşüldü.

19 Ekim: Çeçenistan Parlamentosu'na baskın düzenlendi. 3 militan 4 polis öldü, 17 kişi yaralandı.

22 Ekim: WikiLeaks'in Irak işgali sonrası işlenen savaş suçlarına ilişkin gizli ABD belgeleri açıkladı. Iraklı asker ve polislerin Iraklı tutuklulara uyguladığı elektrikli, matkaplı, asitli işkence vakaları belgelerde yer alıyordu. 28 Kasım'da Wikileaks'in açıkladığı ABD belgeleri de birçok ülke için büyük bir şok oldu.

2 Kasım: ABD ara seçimlerinde Demokratlar Temsilciler Meclisi'ndeki üstünlüğü kaybetti. Senato'da ise Demokratların üstünlüğü 57'e 41 sürdü.

19-20 Kasım: NATO'nun 28 üyesinin (Rusya da zirvede yer aldı) devlet-hükümet başkanları Lizbon'da toplanarak, Füze kalkanı sistemini de içeren yeni Stratejik Konsept'i kabul etti.

23 Kasım: Kuzey Kore'nin, yarımadanın batısındaki tartışmalı Yeonpyeong adasında tatbikat yapan Güney Kore'nin kendilerine ateş açtıkları gerekçesiyle adayı top ateşine tuttu. Gerilim yükü yeni yıla aktarıldı.

28 Kasım: Fildişi Kıyısı'nda devlet başkanlığı seçiminden sonra şiddet olayları: 200 kişi öldü. D. Başkanı Laurent Gbagbo da muhalif Alassane Ouattara da kendisinin kazandığını ilan etti. Afrika birliği Gbagbo'ya bırak çağrısı yaptı.

5 Aralık: Her gün yeni belgeler açıklayan Wikileaks'e sızdırılan belgelerin birinde ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın 30 Aralık 2009 tarihli bir yazısında, Riyad Hükümeti'nin, zengin Suudilerin El Kaide, Taliban ve 2008'de 174 kişinin öldüğü Mumbai saldırılarından sorumlu tutulan Pakistan merkezli Leşker-i Tayyibe örgütüne para aktarmasını engelleyemediğini kaydediyor.

Belgelerin birinde Başbakan Maliki ve Cumhurbaşkanı Talabani, İran ve Suudi Arabistan başta olmak üzere tüm komşu ülkelerin Irak'ın içişlerine müdahale ettiğini kaydediyor.

6-15 Aralık: Bir Spartak Moskova taraftarının 6 Aralık'ta Kabardin-Balkarya Cumhuriyeti'nden bir kişi tarafından öldürülmesinden sonra yapılan gösteri ırkçı protestolara dönüştü. Günlerce Kafkasyalılar hedef alındı.

7 Aralık: WikiLeaks internet sitesinin kurucusu Julian Assange, yoğun takip ve baskıların ardından İngiltere'de ortaya çıkarak ifade verdi. Assange'ın birlikte olduğu kadınla CIA'in temasa geçip İsveç'te dava açtırdığı kaydedildi. Kadın Assange'nin ilişki sırasında hastalık bulaşma riskine karşı korunama önlemi almadığını söyleyince arama kararı çıkarılmıştı.

14 Aralık 2010: Wikileaks'in kurucusu Julian Assange, İsveç'te ilişki yaşarken korunmadığı gerekçesiyle Londra'da hakim karşısına çıktı. Avukatı İsveç'e iade edilmemesini, çünkü buradan ABD'ye gönderileceğini belirterek iade istemediklerini söyledi. Assange'ın 240 bin sterlin kefaletle serbest bırakılmasına karar verildi. İsveç itiraz edince 2 gün daha gözaltında kaldı, İngiliz Yüksek Mahkemesi kararıyla 16 Aralık'ta serbest kaldı. Bileğine elektronik kelepçe takılması ve her gün polise imza vermesi şartı getirildi.

19 Aralık: Belarus'ta devlet başkanlığı seçiminin Aleksander Lukaşenko'nun yüzde 79.7 ile yeniden kazanması üzerine muhalifler sokaklara döküldü. Muhalif liderler tutuklandı. ABD seçimin şaibeli olduğunu açıklarken Rusya adil olduğunu duyurdu.

22 Aralık: ABD Senatosu, Rusya ile yapılan nükleer silahların azaltılması anlaşmasını (START-2) onayladı.

* Haiti'de kolera salgının başladığı günden beri 2 bin 591 kişi öldü. Onlarca kişi "büyü yaparak hastalığı bütün adaya yaymakla" suçlanıp linç edildi.

* Ortadoğu ve Latin Amerika günlüğü ile devam edecek.....